Permakültür Tasarımcısı ve Evdoksia Kurucusu Berma Aydın, hızla artan ekolojik problemler, iklim değişikliği ve sağlıklı gıdaların gittikçe önem kazanmasıyla birlikte yöresel ve doğal ürünlerin herkes için ulaşılabilir olmasını amaçlıyor. Aydın, son zamanlarda gittikçe yaygınlaşan Bokashi Kompost uygulamalarının da yaygınlaşması için uzun zamandır çalışmalarını sürdürüyor. Detayları kendisinden dinleyelim.
Bokashi Kompostu Nedir?
Bokashi/ Bokaşi Japonca’da “Fermente Organik Madde” demektir. Organik çöplerin Yararlı Doğal Mikroorganizmalarla mikro-aerobik fermentasyonudur. Fermentasyon, binlerce yıldır kullanılan bir yöntemdir. Alkol, bira, sirke, turşu, yoğurt, peynir, tarhana, ekmek hamurunun mayalanması fermantasyon örnekleridir.
Bokashi kompostu mutfağın gıda atıklarını kötü koku olmadan, besinden zengin bir toprak düzenleyici haline dönüştürmenin kolay, güvenilir ve temiz bir yoludur. Bokashi kompostunu evde ilk aşamasından sonra toprağa gömerek tamamlanması sağlanır. Katı kısım toprağa gömülünce 2 haftada hızla mükemmel bir toprak düzenleyici kompost haline gelir.
Güneş ışığı yani fotosentez tek başına bitkilerin büyümesi için yeterli besin oluşturmadığından dolayı beraberinde topraktaki organik madde miktarının arttırılması gerekmektedir. Bu nedenle topraktaki yararlı doğal mikoorganizmaları çoğaltır, toprağı onarır. Bu mikroorganizmalar ise üretip salgıladıkları; Amino asitler, Nükleid asitler, çeşitli vitamin ve hormonlar ile bitkilerin büyümesini sağlarlar. Ne yazık ki günümüzde petrol bazlı gübrelerin ve beraberinde kullanılan zehirlerin toprağı öldürdüğü aşikardır.
Bokashi Kompostu Faydaları
- Uygulaması çok kolaydır .
- En ucuz kompost yöntemidir.
- Bokashi ile beslenmiş topraklar mahsul veriminde ortalama %70 verim elde ederler.
- Küçük boyutlarda (evde) veya büyük boyutlarda yapılabilir.
- Kötü koku oluşmaz .
- Toprakta yavaş yavaş çözünen bir gübre olarak çalışır .
- Kompost ve vermikompostla birlikte kullanılabilir .
- Her türlü mutfak atığını değerlendirir .
- Topraktaki mikrobiyal aktiviteyi arttırır.
- Toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik ortamını iyileştirir.
- Toprağın yapısını ve su tutma kapasitesini geliştirir.
- Bokashi kompostu uygulanmış toprak 20 katı kadar su tutma kapasitesine sahiptir.
- İçerdiği fototropik bakteriler sayesinde bitkilerin fotosentez kapasitelerini arttırır
- Topraktaki patojenleri ve hastalıklara neden olan zararlıları (Fusarium) bastırır.
- Topraktaki besinleri bitkilerin alabileceği şekilde açığa çıkarır.
- Besin değeri yüksek, dünya nüfusuna yetebilecek, daha az maliyetle daha çok üretilen güvenli organik gıdalar elde edilmesini sağlar.
- Topraktaki kimyasal madde ve pestisit kalıntılarını parçalar ve zararsız hale getirir.
Bokashi Kovasına Girebilen Maddeler
Mutfak çöpleri, çay- kahve posaları, süt ve süt ürünleri, balık, her türlü küçük parçalara ayrılmış kemik, otlar, bitki atıkları, kabuklar, yağ posaları, yemek artıkları, ağartılmamış kağıt, tuvalet kağıdı ve kağıt havlu ruloları, narenciye kabukları-posaları, deniz ürünleri kabukları, un ve unlu mamüller ile en faydalı içerik olan ve toprağa karbon sağlayan, mikroorganizmalara yuva olacak odun kömürü.
Kovaya Girmeyecek Maddeler
- Plastik her türlü ambalaj,
- Ağartılmış kağıt,
- Cam,
- Metal
- Küflenmiş-bozulmuş gıdalar,
- Çocuk ve kadın bezleri,
- Islak mendiller,
- Hayvan dışkıları.
Gıda Atıklarınızı Çöpe Atmayın
Yapılan araştırmalar, iklim krizinin, bütün salgın hastalıkların yıkımının toplamından çok daha güçlü, yıkıcı bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor.
Krizin ve etkilerinin bilincinde olan bireyler olarak bir başımıza yapabileceklerimiz sınırlı. Bu sebeple çevreyle dost bir yaşam bilinci yaygınlaşmalı. Aynı atmosfer altında yaşam sürmekteyiz ve birimizin yarattığı etkinin hepimize birden nasıl yansıdığını bu salgınla daha iyi anladık. Bu bilinç artarken bir yandan da çözümler üretebilmeliyiz.
Gıda Atıklarının Geri Dönüşümü
Çünkü mutfaktan çıkan gıda atıkları çöp değildir, topraktan gelenleri tekrar toprağa besin olarak kazandırabiliriz. Böylece gün geçtikçe kaybettiğimiz kaliteli toprak yapısını iyileştirme ve yeniden kazanılmasına katkıda bulunabiliriz.
Birleşmiş Milletler Çevre Programının 2021 Gıda atıkları Endeksine göre 2019 yılında dünyada her yıl 931 milyon ton gıda atığı israf edilmiş ve çöpe atılmış. Bunun 570 tonu hanelerden geliyor. Ülkemizde ise 7.7 milyon ton yiyecek atığı ile dünyanın en fazla gıdanın israf edilerek çöpe atıldığı ülkeler arasında yer alıyor.
Biz Bokashi kompostu yaptığımız için ortalama hane başı organik atık miktarını hesaplayabiliyoruz. Her hane ortalama 40 kg organik atık ürettiğine göre tüm şehirlerin atıklarının hepsinin dönüştürülemediği ve doğada yığın olarak bırakıldığı aşikar. Bu çöp yığınlarında organik maddelerin fermantasyonu sırasında %60 metan %35 Karbondioksit %20 Nitrojen ortaya çıkmakta ve atmosfere zehirli gazlar olarak salınmaktadır.
Oysa ki organik atıkların içerisinde yer alan Azot ve Karbon toprak için çok kıymetli elementlerdir ve toprağa geri kazandırılmalıdır. İşte bu yüzden çöp değil, ham madde diyoruz. “Çöp değil kompost” diyoruz. Organik atıkların toprağa geri kazandırılması için de kompost yapalım diyoruz.
Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre ülkemizdeki toprakların organik madde yüzdesi maalesef %1’in altında ve olması gereken ise %5. Yanlış tarım uygulamaları, erozyon ve kimyasal gübre kullanımı yüzünden topraklarımız bu halde ve onarılması için elimizde çok önemli bir kaynak bulunmakta. Topraktan geleni toprağa geri kazandırmanın en kolay yolu kompost yapmak. Böylece hem toprağın tutunma gücünü arttırarak erozyonla mücadele ediyoruz hem de su kıtlığı da yaşadığımız bu yıllarda toprağın su tutma kapasitesini de arttırmış oluyoruz.
Kompost kısaca bitkisel ve hayvansal atıkların oksijenli veya oksijensiz ortamda bozunması yani çürüyerek dönüştüğü bir gübreleme yöntemidir. Kompost için mutlaka toprak gerekmektedir zira bozunmayı toprak içerisinde yer alan mikroorganizmalar, bakteriler, mantarlar, mayalar, nematodlar ve solucanlar gibi toprakta yaşayan canlılar sağlar.
Biz de bu dönüşümü kolaylaştırmak ve yaygınlaştırmak adına en iyi bildiğimiz yolda ilerliyoruz. Bokashi Kompostunu, 2016 yılından beri hem kentte hem kırsaldaki yaşamımızda uyguluyoruz ve geri dönüşlerini alıyoruz.
Bokashi kompostu hakkında ve Bokashi kovası ve fermente kepek içeren kompost uygulama seti edinmek için [email protected] ye mail atabilir veya @evdoksia instagram hesabından Evdoksia’a ya ulaşabilirsiniz.
